Với việc ban hành Nghị định 16/2022/NĐ-CP, Chính phủ đã đưa ra nhiều mức phạt mới khi vi phạm quy định về xây nhà ở. Dưới đây là tổng hợp 05 quy định nổi bật người dân cần biết khi muốn xây nhà.
Việc xây dựng một ngôi nhà không thể thiếu giấy phép xây dựng, một văn bản quan trọng được cấp để thực hiện các công việc như xây mới, sửa chữa, cải tạo, hoặc di dời công trình. Nói cách khác, khi muốn thực hiện các công việc này, người dân cần phải làm thủ tục xin giấy phép xây dựng, trừ những trường hợp được miễn theo quy định của khoản 30, Điều 1 của Luật Xây dựng sửa đổi năm 2020.
Cụ thể, các trường hợp được miễn giấy phép bao gồm nhà ở riêng lẻ ở đô thị có quy mô dưới 07 tầng thuộc dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, và nhà cấp 4, nhà ở riêng lẻ ở nông thôn có quy mô dưới 07 tầng, nếu nằm trong khu vực không có quy hoạch đô thị, xây dựng khu chức năng hoặc điểm dân cư nông thôn; ở miền núi, hải đảo.
Nhưng đối với các trường hợp khác, khi muốn xây dựng, sửa chữa nhà, người dân cần phải xin giấy phép xây dựng từ cơ quan có thẩm quyền. Nếu vi phạm, theo quy định tại khoản 7 của Điều 16 của Nghị định 16/2022/NĐ-CP, người có hành vi xây nhà không phép sẽ bị phạt tiền từ 60 – 80 triệu đồng nếu xây dựng nhà ở riêng lẻ, và từ 80 – 100 triệu đồng nếu xây dựng trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử, văn hoá hoặc công trình xây dựng khác.
2. Không xây nhà quá số tầng cho phép
Khoản 4 của Điều 12 trong Luật Xây dựng năm 2014 đã quy định rằng việc xây dựng công trình, trong đó có việc xây nhà ở, phải tuân thủ các quy định về quy hoạch xây dựng. Hành vi xây nhà vượt quá số tầng được phép, không tuân thủ thiết kế xây dựng, hoặc không đáp ứng các điều kiện về số tầng được quy định trong giấy phép xây dựng là bị nghiêm cấm.
Do đó, theo quy định của Điều 16 trong Nghị định 16/2022/NĐ-CP, những hành vi như xây nhà, sửa nhà không tuân thủ nội dung của giấy phép xây dựng sẽ bị xử phạt như sau:
Hành vi | Nhà ở riêng lẻ | Nhà ở riêng lẻ trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử – văn hóa hoặc công trình xây dựng khác |
Sửa chữa, cải tạo, di dời công trình (khoản 4) | 15 – 20 triệu đồng | 25 – 30 triệu đồng |
| Xây nhà mới (khoản 6) | 30 – 40 triệu đồng | 50 – 70 triệu đồng |
| Đã bị lập biên bản vi phạm hành chính trước khi ban hành quyết định xử phạt dù người có thẩm quyền đã yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm (khoản 12) | 100 – 120 triệu đồng | 120 – 140 triệu đồng |
| Tái phạm nhưng không đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự (khoản 13) | 120 – 140 triệu đồng | 140 – 160 triệu đồng |
Ngoài ra, người vi phạm còn bị buộc phá dỡ công trình, phần công trình xây dựng vi phạm.
3. Xây nhà trước khi có giấy phép bị phạt đến 100 triệu đồng
Theo khoản 39 Điều 1 Luật Xây dựng sửa đổi 2020, chỉ được khởi công xây dựng nhà ở khi có giấy phép xây dựng (nếu nhà ở đó thuộc trường hợp phải có giấy phép xây dựng).
Do đó, nếu xây nhà khi chưa có giấy phép (kể cả trường hợp đang xin cấp giấy phép nhưng chưa có) thì vẫn thuộc trường hợp bị cấm và bị xem là xây dựng không có giấy phép.
Theo đó, căn cứ khoản 7 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP, người vi phạm sẽ bị phạt từ 60 – 80 triệu đồng nếu xây nhà ở riêng lẻ; bị phạt từ 80 -100 triệu đồng nếu nhà ở này được xây trong khu bảo tồn, khu di tích lịch sử, văn hoá hoặc công trình khác.
4. Không được để vật liệu xây dựng rơi xuống khu vực xung quanh
Đây là một trong những hành vi bị cấm theo quy định tại khoản 1 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP. Cụ thể, nếu xây nhà không che chắn hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định thì sẽ bị phạt như sau:
– Khi xây nhà ở riêng lẻ hoặc công trình xây dựng khác: Phạt tiền từ 03 – 05 triệu đồng.
– Khi xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng hoặc báo cáo kinh tế, kỹ thuật đầu tư xây dựng: Phạt tiền từ 15 – 20 triệu đồng.
5. Tăng mạnh mức phạt khi xây nhà lấn đất hàng xóm
Khi xây nhà nhưng cơi nới, lấn chiếm diện tích, không gian đang được quản lý, sử dụng hợp pháp của nhà hàng xóm hoặc khu vực công cộng, khu vực sử dụng chung thì sẽ bị phạt tiền theo quy định tại khoản 10 Điều 16 Nghị định 16/2022/NĐ-CP như sau:
– Từ 80 – 100 triệu đồng: Xây dựng nhà ở riêng lẻ.
– Từ 100 – 120 triệu đồng: Xây nhà trong khu bảo tồn, di tích lịch sử, văn hoá hoặc công trình xây dựng khác.
Trên đây là 05 lưu ý khi xây nhà người dân cần nắm rõ.